Səs mənbəyindən çıxdıqdan sonra hər istiqamətə dalğalar şəklində yayılır. Lakin alimlər yalnız bir istiqamətdə hərəkət edən səs dalğaları yarada bilən bir cihaz icad etdilər.

Üç nəfərin bir dairədə dayandığını və yalnız bir nəfərin dediklərini digərinin eşitdiyini təsəvvür edin. ETH Zürix və Lozan Federal Texnologiya İnstitutundan (EPFL) olan alimlər, səs dalğalarını yalnız bir istiqamətdə ötürə bilən bir cihaz yaratdılar. Bu innovasiya gələcək əlaqə texnologiyalarına böyük töhfə verə biləcək potensiala malikdir.

Yalnız bir istiqamətdə ötürülən səs dalğaları

İcad edilən cihaz üç bərabər məsafədə yerləşən bağlantı nöqtələri olan disk şəklində boşluqdan ibarətdir. Hər bir bağlantı nöqtəsi səs dalğalarını həm göndərə, həm də qəbul edə bilir. Lakin cihaz aktiv olmadıqda, bağlantı nöqtələri səs dalğalarını eyni səviyyədə eşidə bilir. Yəni, bir nöqtədən göndərilən səs digər iki nöqtədə eyni səviyyədə qəbul edilir və əks olunaraq mənbəyə qayıdır.

Sistem işə salındıqda isə vəziyyət dəyişir. Cihaz, müəyyən sürət və sıxlıqda fırlanan hava axını sayəsində səs dalğalarının yalnız bir istiqamətə getməsini təmin edir. Məsələn, birinci nöqtədən gələn səsi yalnız ikinci nöqtə eşidir, üçüncü nöqtə isə bu səsi duya bilmir. Bu sayədə səs dalğaları yalnız müəyyən istiqamətdə hərəkət edir və enerjilərini itirmədən hədəflərinə çatırlar.

Cihazın uğurunun arxasında duran əsas amil, səs dalğalarının titrəşimlərlə sinxron şəkildə uyğunlaşmasıdır. Bu sinxronizasiya sayəsində dalğalar yönəldilərkən eyni zamanda güc qazanır və zəifləmədən irəliləyirlər. Alimlər bu effekti "səs üçün fırlanan qovşaq" kimi təsvir edirlər. Dairəvi boşluqdakı hava axını dalğaların enerjisini artıraraq onları hədəfə daha güclü şəkildə çatdırır.

Bu kəşf yalnız səs dalğalarının bir istiqamətdə ötürülməsi ilə məhdudlaşmaya bilər. Tədqiqatçılar eyni üsulun elektromaqnit dalğaları kimi digər dalğa növlərini yönləndirmək üçün də istifadə edilə biləcəyini düşünürlər. Bu, daha effektiv radar və əlaqə sistemləri üçün yeni qapılar aça bilər.

Bəzi hallarda, səs dalğalarının yalnız bir istiqamətdə ötürülməsi əhəmiyyətli ola bilər. Məsələn, səs maneə sistemlərində bu texnologiyanın istifadəsi lazımsız səslərin qarşısını almaq üçün böyük üstünlük təmin edə bilər. 2014-cü ildə Texas Universitetindən tədqiqatçılar hava axını ilə işləyən bir rezonans halqası istifadə edərək oxşar bir cihaz yaratmışdılar. Lakin həmin cihazda səs dalğaları hədəfə doğru gedərkən zəifləyirdi. ETH Zürix qrupu isə bu enerji itkisinin qarşısını alaraq dalğaların həm yönəldilməsini, həm də güc qazanmasını təmin etdi.